W związku z rozprzestrzeniającą się pandemią koronawirusa (SARS-CoV-2) dnia 13 marca 2020 roku, Polski rząd wprowadził na terenie całego kraju stan zagrożenia epidemiologicznego. Wskutek tego z dnia na dzień wielu Polskich oraz zagranicznych przedsiębiorców zostało zmuszonych do przerwania swojej regularnej działalności na rzecz pracy zdalnej i ograniczenia kontaktów międzyludzkich.
Na naszych oczach dzieje się historia, której nikt nie jest w stanie przewidzieć. Pewne jest jednak to, że w bliskiej perspektywie nie czeka nas nic dobrego w dziedzinie gospodarki: problemy z transportem, przestoje produkcji, obniżenie konsumpcji i sprzedaży przy jednoczesnym zwiększeniu obciążeń dla firm (płace, podatki, ubezpieczenia społeczne, leasingi, kredyty itp.). Ten stan niepewności może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Każdemu racjonalnemu przedsiębiorcy nasuwa się zatem pytanie – jak ratować własną firmę i majątek prywatny?
KOMU GROZI BANKRUCTWO WSKUTEK PANDEMII KORONAWIRUSA?
Walka z koronawirusem jest prowadzona metodami drastycznymi. W większości Państw na świecie jak i w Polsce, gra toczy się tylko o to, by jak najmniej osób się zaraziło rozprzestrzeniając zarazę. Wskutek działań rządów najbardziej ucierpią finansowo przedsiębiorstwa nastawione stricte na bezpośredni kontakt z ludźmi, bądź są oparte o ich bez przeszkodowe fizyczne funkcjonowanie. Szczególnie narażone na skutek obecnej stagnacji gospodarczej są następujące branże:
-
-
-
-
- gastronomia,
- hotelarstwo,
- turystyka,
- transport,
- przewoźników lotniczych,
- eventowa,
- rozrywkowa (teatry, kina)
- odzieżowa,
- ogólnie pojęty handel w punktach fizycznych
-
-
-
Dużo większym problemem od utraconych korzyści jest obowiązek ponoszenia kosztów, często stałych, które nie generują przychodów: raty leasingowe od maszyn i pojazdów, które stoją czynsz najmu za niefunkcjonujący lokal użytkowy; wypłacanie wynagrodzenia pracownikom, którzy w ogóle nie pracują, lub których praca przestała być potrzebna. Należy przyjąć, że szczególnie narażeni na negatywne konsekwencje obecnego stanu są przedsiębiorcy odpowiadający całym swym majątkiem prywatnym wykonujący działalność gospodarczą w formie:
-
-
-
- jednoosobowej działalności gospodarczej
- spółki cywilnej
- spółek osobowych (np. jawna, partnerska)
-
-
JAK ZACZĄĆ RATOWAĆ FIRMĘ PRZED SKUTKAMI KRYZYSU?
W mediach mowa jest o tym, że państwo będzie pomagać przedsiębiorcom. Na dzień pisania niniejszego tekstu sam ZUS proponuje możliwość kilkumiesięcznego zawieszenia składek, dla przedsiębiorców, a rząd zapowiada pakiet ulg, mający na celu zminimalizowania skutków przestoju dla przedsiębiorców najbardziej dotkniętych przestojem. Doświadczenie życiowe nakazuje uznawać, że w ostatecznym rozrachunku, będzie zgoła odwrotnie, w szczególności koszty obsługi kryzysu zostaną przerzucone na przedsiębiorców. Już teraz słychać o pierwszych pomysłach wprowadzenia zakazu rozwiązywania umów o pracę, ustalanie sztywnych cen, dodatkowych daniny, reglamentacje towarów i przemieszczania osób itd.
Racjonalnym działaniem w warunkach niepewności jest podjęcie określonych kroków już teraz. Najgorsze jest bowiem czekanie, aż zaskoczy nas wniosek o ogłoszenie upadłości naszej firmy, złożony przez jednego z wierzycieli. Zalecanym działaniem jest weryfikacja zawartych umów, w tym zobowiązań (kredyty, pożyczki, leasingi), analizy przychodów i ich źródła oraz kosztów działalności, stanu zatrudnienia. Dobrze byłoby również przeanalizować grożące kary umowne i udzielone zabezpieczenia na poczet spłaty zobowiązań, tj. weksle, hipoteki, zastawy, gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe.
ROZMOWY I RENEGOCJOWANIE UMÓW
Następnym krokiem powinny być rozmowy z kontrahentami i renegocjacje warunków umów. Zmiana stosunków dotyka najbardziej najemców lokali użytkowych: sklepów w galeriach handlowych, lokali gastronomicznych, gabinetów urody itd. Warto rozmawiać z wynajmującymi/leasingodawcami. Racjonalnie spoglądając na rozwój sytuacji, powinni oni być zainteresowani tym, aby biznesy należące do najemców / leasingobiorców przetrwały obecną sytuację. W końcu jeśli nagle najemca stanie w obliczu masowej niewypłacalności najemców to teoretycznie on znajdzie się w trudniejszej sytuacji konieczności egzekwowania należności często od osób, które utraciły bezpowrotnie swój majątek.
Obie strony umowy doskonale wiedzą, że zakończenie przykładowego najmu będzie się wiązało ze znacznymi obciążeniami najemcy, typu kosztami przeprowadzki, zmianami/utratą personelu lub nawet przerwą w prowadzeniu działalności. Renegocjacje przebiegają na ogół sprawniej niż negocjacje dotyczące pierwotnej umowy. Strony znają się już od jakiegoś czasu i przystępując do rozmów mają prawdopodobnie nadzieję na dalszą współpracę, szczególnie kiedy w obliczu panującej epidemii każdy z potencjalnych kontrahentów mógłby znaleźć się w trudnej sytuacji.
NADZWYCZAJNA ZMIANA STOSUNKÓW
Wykonywanie umówionych świadczeń stało się dla wielu przedsiębiorców utrudnione lub grozi zwiększeniem strat. Nie ulega wątpliwości, że sytuacja pandemii koronawirusa podlega pod tzw. „nadzwyczajną zmianę stosunków”. Definicję tego pojęcia wyraża przepis art. 357 (1) § 1 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Najsłabsza stroną tej instytucji jest konieczność formalnej oceny zaistniałej sytuacji przez Sąd, gdyż w obecnym czasie odwołano wszelkie rozprawy w sprawach cywilnych i nie wiadomo, kiedy sądy zaczną funkcjonować w normalnym trybie. Jest to nadzwyczajna ingerencja w treść umowy i wyłącznie Sąd może tego dokonać, w zakresie zmiany wysokości świadczenia, sposobu jego wykonania lub nawet rozwiązania stosunku prawnego. Najbardziej typowymi przypadkami stosowania klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków (z łacińskiego: rebus sic stantibus) są zmiany umów najmu i leasingu.
ZMIANA FORMY PRAWNEJ – PRZEJŚCIE NA SPÓŁKĘ PRAWA HANDLOWEGO
Przedsiębiorca, który spodziewa się w niedalekiej przyszłości problemów z realizacją zobowiązań umownych i chce ratować swój biznes (w szczególności uzyskać ochronę przed blokadami rachunków oraz roszczeniami podmiotów żądających zapłaty za dostarczone towary i wykonane usługi) oraz ochronić swój majątek prywatny, powinien rozważyć możliwość zmiany formy prowadzenia działalności. W ten sposób będąc wspólnikiem spółki kapitałowej i osobowej z o.o. komandytowej można w bardziej kontrolowany sposób ograniczać skutki negatywnych konsekwencji finansowych dla majątku firmowego i prywatnego już zawczasu, Wcześniej wymienione formy prowadzenia działalności charakteryzujące się osobistą odpowiedzialnością narażające przedsiębiorcę na uszczerbek w jego prywatnym majątku sugerują przejście na jedną z innych form prowadzenia działalności. Nie będziemy w tym miejscu rozważać wad i zalet poszczególnych form działalności, skupiając się jedynie na kwestiach odpowiedzialności:
-
-
-
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) → wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wkładu wniesionego do kapitału zakładowego, w przypadku niewypłacalności spółki solidarnie odpowiadają członkowie zarządu całym swoim majątkiem prywatnym,
-
-
-
-
-
- Spółka akcyjna (S.A.) → akcjonariusze odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wkładu wniesionego do kapitału zakładowego, w przypadku niewypłacalności spółki solidarnie odpowiadają członkowie zarządu całym swoim majątkiem prywatnym,
-
-
-
-
-
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa (sp. z o.o. sp.k.) →w tej konstrukcji prawnej:
-
- Komandytariusz (zazwyczaj osoba fizyczna) – odpowiada za zobowiązania spółki tylko do tzw. sumy komandytowej
- Komplementariusz (spółka z o.o.) – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, przy czym ze swojej natury spółka z o.o. posiada
-
- Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa (sp. z o.o. sp.k.) →w tej konstrukcji prawnej:
-
-
Warto pamiętać, iż odpowiednio wczesna zmiana formy prowadzenia działalności jeszcze przed wszczęciem postępowań sądowych i egzekucyjnych może w części lub nawet w całości spowodować odroczenia widma utraty majątku prywatnego
Naturalnie jeśli do ratowania firmy wystarczą środki zapobiegawcze, można wziąć pod uwagę redukcję zatrudnienia oraz sprzedaż majątku trwałego firmy, a dla przedsiębiorców, którzy są w trudnej sytuacji bez możliwości zastosowania powyższych rozwiązań, należy rozważyć możliwość przeprowadzenia postępowań układowego, naprawczego, a w ostateczności upadłościowych, ale o tym w kolejnych wpisach.
Potrzebujesz gotowej spółki BEZ WYCHODZENIA Z DOMU?
Nasi eksperci czekają na Twój kontakt
